Below is a selection of Polish prepositions ordered by grammatical case employed by each, with examples drawn from the text of the Biblia Tysiąclecia.
Prepositions taking the genitive
BEZ (without) — bez winy (Rdz 20:16); bez grzechu (J 8:7); bez ojca (Hbr 7:3); bez matki (Hbr 7:3); bez rodowodu (Hbr 7:3); bez ludzi (Jr 33:10); bez trzody (Jr 33:10); bez obrońcy (Hi 5:4); bez kobiety (1 Kor 11:11); bez mężczyzny (1 Kor 11:11).
BLISKO (near) — blisko bramy (Tb 11:15); blisko miasta (J 19:20); blisko Boga (Ps 73:28); blisko kowadła (Syr 38:28); blisko domu (Łk 15:25); blisko nieprzyjaciół (2 Mch 10:27).
DLA (for, unto) — dla Pana (Rdz 18:13), dla twego ojca (Rdz 27:9); dla dziecka (Mdr 10:5); dla grzechu (Rz 6:2); dla ognia (2 P 3:7); dla ciała (1 Kor 6:13); dla Izraela (1 Krn 22:1); dla całego kraju (Jr 15:10).
DO (unto, towards) — do pochowania (Rdz 23:6); do miasta (Rdz 24:10); do źródła (Rdz 24:16); do kraju (Rdz 25:6); do kresu (Rdz 25:17); do Egiptu (Rdz 26:2); do żony (Rdz 26:8); do syna (Rdz 27:20); do niego (Rdz 27:20).
KOŁO, OKOŁO (round, about) — koło sługi (Rdz 18:5); koło południa (Dn 13:7); koło ołtarza Pana (Pwt 16:21); koło potoku (1 Sm 30:21); koło pieca (Dn 3:48); około bioder (Mk 1:6); około godziny dziewiątej (Mt 27:46).
MIMO (despite) — mimo podeszłego wieku (Rdz 21:7); mimo sprzeciwu (Rdz 25:18); mimo znaków (Lb 14:11); mimo całej potęgi swojej (Mi 7:16); mimo obfitości (Hi 20:22); mimo próby (Ga 4:14).
NAPRZECIWKO (across from) — naprzeciwko progu (Ez 41:16); naprzeciwko obozu (1 Mch 10:48); naprzeciwko świątyni (2 Mch 15:33); naprzeciwko bramy (Ez 40:23); naprzeciwko bram (Ez 21:27); naprzeciwko Arabii (Jdt 2:25).
OBOK (by) — obok ofiary (Ez 46:11), obok drogi (1 Sm 26:3); obok pałacu (1 Krl 21:1); obok męża (Dz 5:10); obok króla (1 Sm 20:5); obok namiotu (Oz 9:8); obok narożnika (Prz 7:8); obok ołtarza (2 Krl 12:10); obok góry (Lb 21:20).
OD (from) — od Pana (Rdz 4:1); od zagłady (Rdz 6:19); od człowieka (Rdz 7:23); od wejścia (Rdz 18:2); od wykroczenia (Rdz 20:6); od piersi (Rdz 21:8); od Boga (Rz 1:7); od Pana Jezusa Chrystusa (Ga 1:3); od początku (1 J 3:8); od wieków (Rz 8:29); od tronu (Ap 21:3); od studni (Ap 9:1).
OPRÓCZ (apart from, besides) — oprócz ziemi (Joz 17:5); oprócz pszenicy (Ezd 6:9); oprócz chleba (Kpł 23:18); oprócz grzechów (2 Krl 21:16); oprócz tłuszczu (2 Krn 29:35); oprócz niewolników (Ne 7:67); oprócz zwierząt (Pwt 2:35); oprócz przymierza (Pwt 28:69).
PODCZAS (during) — podczas widzenia (Rdz 15:1); podczas dnia (Wj 13:21); podczas modlitwy (1 Tm 2:7); podczas żałoby (Pwt 26:14); podczas wędrówki (2 Krn 20:10); podczas uroczystości (Ez 46:9).
PONIŻEJ (below) — poniżej ziemi (Pwt 5:8).
POWYŻEJ (above) — powyżej głowy (Ezd 9:6); powyżej gwiazd (Iz 14:13); powyżej ogrodów (Jr 52:7).
U (with, amongst) — u wejścia (Rdz 18:1); u źródła (1 Sm 29:1); u ludu (Mdr 8:10); u stóp (Sdz 19:19); u bram (1 Krl 13:14); na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo (J 1:1).
WEDŁUG (according unto) — według ciała (Rz 8:5); według miary (Mdr 11:20); według wiary (2 Kor 5:7); według szczepów (Rdz 10:5); według narodów (Rdz 10:5); według rozporządzenia (2 Krn 35:4); według prawdy (2 J 1:4); według przykazania (Syr 35:4).
WEWNĄTRZ (inside) — wewnątrz kraju (Iz 6:12); wewnątrz świątyni (2 Krn 36:17); wewnątrz domu (Mt 24:26); wewnątrz ciała (2 Mch 9:5); wewnątrz obawy (2 Kor 7:5).
WSKUTEK (on account of) — wskutek słabości (2 Kor 13:4); wskutek starości (1 Krl 14:4); wskutek obżarstwa (Łk 21:34).
WŚRÓD (amongst, amidst) — wśród proroków (Mi 3:4); wśród ludu (2 P 2:1); wśród narodów (Ps 96:3); wśród książąt (Ps 113:8); wśród braci (Syr 25:1).
Z (from, of) — z nieba (Ap 18:1); z gleby (Rdz 2:9); z powierzchni (Rdz 6:7); z wierzchu (Ez 37:8); z morza (Ap 13:1); z Boga (1 J4:1); z domu (Mt 10:6); ze srebra (Wj 38:12; ze is used in certain cases to alleviate pronunciation).
ZAMIAST (instead of) — zamiast błogosławieństwa (Rdz 27:12); zamiast miedzi (Iz 60:17); zamiast drzewa (Iz 60:17); zamiast czci (Syr 29:6); zamiast radości (Hbr 12:2).
ZEWNĄTRZ (outside) — zewnątrz ciała (1 Kor 6:8); zewnątrz walki (2 Kor 7:5).
Prepositions taking the dative
DZIĘKI (thanks unto) — dzięki słowu (J 15:3); dzięki wierze (Ef 3:12); dzięki mocy (2 Kor 13:4); dzięki Bogu (Rz 1:8); dzięki Chrystusowi (Rz 3:20).
KU (towards) — ku ziemi (Łk 24:5); ku północy (Koh 1:6); ku pustyni (Wj 16:10); ku wschodowi (Rdz 13:11); ku dolinie (Rdz 38:1).
PRZECIW, PRZECIWKO (against) — przeciw Bogu (Łk 15:18); przeciw ludziom (Łk 11:31); przeciw królom (Ba 2:1); przeciw domowi (Iz 31:2); przeciw Synowi Człowieczemu (Łk 12:10); przeciw Duchowi Świętemu (Łk 12:10), przeciwko swemu panu (Rdz 40:1), przeciwko bratu naszemu (Rdz 42:21).
WBREW (contrary unto) — wbrew prawu (Hi 34:6); wbrew poleceniu (Ezd 10:8); wbrew porządkowi (2 Tes 3:6); wbrew woli (Iz 36:10); wbrew gniewowi (Ps 138:7).
Prepositions taking the instrumental
MIĘDZY (between, amongst) — między prorokami (1 Sm 10:11); między mną a tobą (1 Sm 20:23); między Bogiem a wami (Jdt 8:11); między gwiazdami (Ab 1:4); między niebem a ziemią (2 Sm 18:9).
NAD, PONAD (over, above) — nad powierzchnią (Rdz 1:1); nad wodami (Rdz 1:2); nad doliną (Joz 10:12); nad morzem (Wj 14:2); nad swoim ludem (1 Sm 15:1); nad Izraelem (1 Sm 15:1); nad niedolą (Jon 4:2); nad ziemią (Ps 103:11); ponad sklepieniem (Rdz 1:7); ponad niebem (Ps 148:4).
PRZED (before, in front of) — przed bramą (J 18:16); przed aniołem (Za 3:1); przed trybunałem (Rz 14;10); przed Panem (Kpł 3:1); przed Bogiem (Rz 4:2); przed narodami (Tb 13:3); przed twym bratem (Rdz 35:1); przed książętami (Lb 27:2); przed oczami (Dz 2:25); przed oceanem (Prz 8:24).
POD (under) — pod słońcem (Koh 1:3); pod sklepieniem (Rdz 1:7); pod ziemią (Wj 20:4); pod górą (Pwt 4:11); pod niebem (Koh 3:1); pod głową moją (Pnp 8:3); pod klątwą (Dz 23:12); pod ręką (1 Sm 21:5).
Z (with) — z kobietą (1 Kor 7:1); z Bogiem (Rz 5:1); z człowiekiem (Syr 8:1); z prawdą (1 Kor 13:6); z krwią (Rdz 9:4); z tobą (Rdz 28:15); z rękawami (Rdz 37:3); z chlebem (Wj 12:8); ze stadem (Rdz 29:9; ze is used in certain cases to alleviate pronunciation).
ZA (behind, for) — za Panem, Bogiem moim (Joz 14:8); za morzem (Pwt 30:13); za mną (Rdz 23:8); za tobą (Iz 45:14).
Prepositions taking the locative
NA (on, in) — na początku (Rdz 1:1); na ziemi (Rdz 9:2); na ramieniu (Rdz 24:15); na wschodzie (Rdz 2:8); na zachodzie (Joz 19:26); na północy (Ez 48:10); na południu (Joz 18:5).
O (about) — mawiał o swej żonie (Rdz 20:1); o owocach […] Bóg powiedział (Rdz 3:2); opowiedziała o tym (Rdz 29:12).
PO (after, through, over) — po potopie (Rdz 10:1); po czym (Rdz 21:16); po tych wydarzeniach (Rdz 22:1); po wielu latach (Rdz 38:12).
PRZY (alongside, at) — przy studni (J 4:6); przy ofierze (Lb 15:5); przy bramie (Ez 44:3); przy życiu (Lb 31:15); przy stole (2 Sm 9:11); przy wejściu (Wj 40:5); przy brzegu (Łk 5:2).
W (in) — w światłości (1 J 2:9); w końcu (1 Kor 15:8); w środku (Rdz 3:3); w kraju (Rdz 11:2); w bramie (Rdz 19:1); w polu (Rdz 29:2); w domu (Mt 8:6); w górze (Kol 3:1); w ciele (1 J4:2); w grzechu (Rz 6:1); w tym czasie (Mt 18:1); w drodze (Łk 10:4); w łasce (2 Tm 2:1); we krwi (Kpł 17:11; we is used in certain cases to alleviate pronunciation).
Prepositions taking the accusative
PRZEZ (through, by) — przez wiarę (Ef 2:8); przez ogień (Iz 43:2); przez diabła (Mt 4:1); przez Pana (Rz 5:1); przez proroków (Hbr 1:1); przez bramę (J 10:1); przez pustynię (Lb 21:13); przez kobietę (1 Kor 11:12); przez Boga (Ga 3:17).
The accusative is also employed after prepositions which take the instrumental and locative (except z and przy) to convey movement. Consider the following:
The locative is employed in na zachodzie (in the west); for instance, do wszystkich mieszkających na zachodzie (Jdt 1:7). means unto all dwelling in the west. The accusative, on the other hand, is employed in na zachód (unto the west); for instance, rozprzestrzenisz się na zachód i na wschód, na północ i na południe (Rdz 28:14) means thou shalt spread forth unto the west and unto the east, unto the north and unto the south.
The following use the locative: na północy (in the north; Ez 48:10), na południu (in the south; Joz 18:5), na wschodzie (in the east; Rdz 2:8), na zachodzie (in the west; Joz 19:26). The following, on the other hand, use the accusative: na północ (unto the north; Rdz 28:14), na południe (unto the south; Rdz 28:14), na wschód (unto the east; Rdz 28:14), na zachód (unto the west; Rdz 28:14).
Employed is the instrumental in pod głową ({at a position} under the head); for instance, lewa jego ręka pod głową moją (Pnp 2:6) means his left hand is under my head. Employed is the accusative, on the other hand, in pod głowę ({unto a position} under the head); for instance, podłożył go sobie pod głowę (Rdz 28:11) means he underlaid it under his head.